Muhtesatın Aidiyetinin Tespiti Davası

Makale Başlığı:

“Tapuya Kayıtlı Değil Ama Benim: Muhtesatın Aidiyetinin Tespiti Davası”

Hukuki Sorun:

Bir taşınmazın tapu kaydında maliki olarak görünmeyen kişi, o taşınmazın üzerinde bulunan yapı (örneğin: market, depo, ev, sera, kuaför salonu vb.) kendisine aitse ne yapabilir?

İşte bu noktada devreye “muhtesatın aidiyetinin tespiti davası” girer.

Hukuki Dayanak:

Türk Medeni Kanunu m. 684: “Bir şeye malik olan kimse, o şeyin bütünleyici parçalarına da malik olur.”
TMK m. 718: “Tapuya kayıtlı taşınmazın bütünleyici parçaları, taşınmazın maliki adına mülkiyet hakkına tabidir.”

Ancak uygulamada, bütünleyici parça (mütemmim cüz) niteliğindeki bir yapının, başkası tarafından inşa edilmesi hâlinde tapu maliki dışında bir kişinin de bu yapının maliki olabileceği kabul edilmektedir.

Uygulamada Dikkate Alınan Kriterler:

Yargıtay içtihatları ve akademik görüşlere göre aşağıdaki unsurlar önemlidir:

Yapıyı fiilen kimin kullandığı,
İnşaatın masrafının kim tarafından karşılandığı,
Yapının inşası için izinleri kimin aldığı,
Vergi levhası, banka hareketleri, kira sözleşmeleri, elektrik-su abonelikleri,
Davacının ticari faaliyetlerine ilişkin belgeler,
Tanık beyanları ve fotoğraflar,
Uzun süreli kullanım ve tasarruf.

Bilimsel Görüş:

2022 yılında yayımlanan "Türk Medeni Hukukunda Muhtesatın Mülkiyeti" başlıklı bilimsel çalışmada, muhtesatın malikinin belirlenmesinde “sübjektif aidiyet kriterleri”nin (niyet, finansman, kullanım) en az tapu kaydı kadar önemli olduğuna vurgu yapılmıştır.

Hangi Mahkemede Açılır?

Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi

Yargıtay’ın Konuya Yaklaşımı:

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2020/4042 E., 2020/5836 K.
“Taşınmazda mevcut bulunan muhdesatın tapu malikine değil, fiilen inşa edene ve işletene ait olduğu açıkça ortaya konmuşsa, mülkiyetin davacıya aidiyetinin tespiti gerekir.”

Yargıtay 14. HD, 2015/9612 E., 2016/3735 K.
“Taşınmaz malikinin rızasıyla üçüncü kişi tarafından yapılan muhdesatın, harici kira sözleşmesi, elektrik-su aboneliği, vergi beyannameleri ve tanık anlatımları ile ispatı mümkündür.”

Yargıtay 7. HD, 2017/14659 E., 2018/900 K.
“Tapu maliki dışında başkası tarafından yapılan yapılar, TMK m.684’e rağmen, eğer malik harici bir kişi tarafından ekonomik ve fiili tasarrufla yapılmışsa o kişiye aittir.”

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2015/1-465 E., 2018/679 K.
“Bir yapı üzerinde uzun yıllar tasarrufta bulunan kişinin muhdesat üzerinde aidiyet iddiası, tapu kaydının aksini tanık, kira, ruhsat, banka kaydı gibi delillerle ispat edebilir.”

Yargıtay 8. HD, 2016/8922 E., 2017/10345 K.
“Muhdesatın aidiyeti davası, sadece mal rejimi uyuşmazlıklarında değil; miras ve ortaklık ilişkilerinden kaynaklı tüm ihtilaflarda uygulanabilir.”

Örnek Dava Dilekçesi (Anonimleştirilmiş)

T.C. … ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
MUHTESATIN AİDİYETİNİN TESPİTİ TALEPLİ DAVA DİLEKÇESİ

DAVACI:
X X (T.C. Kimlik No: …)

VEKİLİ:
Av. X X – Baro Sicil No: …

DAVALI:
Aile içi mirasçı kişiler – Adresleri dosyada mevcuttur.

KONU:
Tapuda davalıların hissedarı olarak kayıtlı olan taşınmazda yer alan iş yeri (market ve kuaför salonu) niteliğindeki muhdesatın, davacı tarafından inşa ettirilmiş ve uzun süredir fiilen kullanılıyor olması nedeniyle mülkiyetinin davacıya ait olduğunun tespiti istemidir.

AÇIKLAMALAR:
Müvekkil, tapuda hisseli olarak kayıtlı bulunan taşınmazın zemin katında yer alan iş yerlerini, kendi imkânlarıyla yaptırmış ve uzun yıllardır işletmektedir.

Yapının finansmanı müvekkil tarafından sağlanmış, belediye izinleri ve ruhsat işlemleri de yine müvekkil adına yürütülmüştür. İşletmenin elektrik, su, vergi, muhasebe, banka işlemleri tamamıyla müvekkilin üzerinde kayıtlıdır. Tüm bu belgeler ile yapı üzerindeki fiili ve ekonomik hâkimiyet ispatlanabilecektir.

HUKUKİ NEDENLER:
TMK m.684, m.718, 6100 sayılı HMK, Yargıtay 1. HD. 2017/2243 E., 2017/5103 K. ve diğer içtihatlar.

DELİLLER:

Tapu kayıtları
Noter vekaletnamesi
Kira sözleşmeleri
Banka hareket dökümleri
Vergi levhası ve muhasebe kayıtları
Ticaret odası sicil belgeleri
SGK kayıtları
Fotoğraf ve video kayıtları
Tanık beyanları
Bilirkişi ve keşif
Gümrük giriş çıkış belgeleri (yurtdışına gidiş-dönüş tarihleri)
Diğer yasal deliller

TANIKLAR:

Yakın akrabalar ve komşular (yapının inşasını ve kullanım sürecini bilen kişiler)

SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda arz edilen nedenlerle; taşınmaz üzerindeki market ve kuaför salonunun davacıya ait olduğunun tespitine karar verilmesini saygıyla talep ederiz.

Davacı Vekili
Av. X X
…

Kapanış Notu:

Muhtesatın aidiyetinin tespiti, sadece miras ya da boşanma sonrası paylaşım davalarında değil; yapılaşma sonrası hak iddiası durumlarında da hukuki koruma sağlayan güçlü bir davadır. Tapuya güven ilkesine karşı, fiili malikiyetin korunması adına yargının önemsediği bir araçtır.

Muhtesatın Aidiyetinin Tespiti...